EKSİK YA DA HİÇ ÖDENMEYEN İŞÇİ ALACAKLARI

EKSİK YA DA HİÇ ÖDENMEYEN İŞÇİ ALACAKLARI

 İşverenin ücret ödeme borcu, işçinin iş akdinde yapmayı üstlendiği iş görme borcu karşılığında yer alan ve işverenin iş akdinden doğan en temel borcudur. Ücret iş akdinin kurucu unsuru olduğundan, ücret olmaksızın yapılan iş sözleşmeleri geçersiz sayılmaktadır. İşçinin yapmış olduğu iş karşılında aldığı ücret, ülkemizde günümüz şartlarında tek geçim kaynağı olduğundan dolayı ücret alacakları herhangi bir alacak hakkı olmaktan çıkmış ve sosyal bir nitelik kazanmıştır. İşçinin ücret alacağı Anayasa’nın 55. Maddesinde de yer almaktadır; “ Ücret emeğin karşılığıdır. Devlet, çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan yararlanmaları için gerekli tedbirleri alır. Asgari ücretin tespitinde çalışanların geçim şartları ile ülkenin ekonomik durumu da göz önünde bulundurulur. ”

  İş Kanunu’nun 32. Maddesi 1. Fıkrası uyarınca; “ Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır. “

  İş kanununda adı geçen “ asıl ücret “ (İK37/2) işçiye ödenen temel ücret, para ile ödenen tutardır. Bundan şu sonucu çıkarmamız gerekmektedir; temel ücret aynî ( eşya ) olarak kararlaştırılamaz ve ödenemez. Bu bahsettiğimiz temel ücrete, işçiye sağlanan ikramiye, prim, sosyal yardımlar ve diğer ücret ekleri gibi yan menfaatler dâhil değildir.

   Anlaşılacağı üzere işverenin en esaslı yükümlülüklerinden biri ve iş sözleşmesini kurucu unsurlarından birisi ücret ödemedir.

         İşçinin ücretini ödenmemesi halinde; İşçi, zamanaşımı süresi içinde ( hakkın doğduğu tarihten itibaren 5 yıl) ödemeyi talep edebilir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 34. maddesinin 1. fıkrası uyarınca gününde ödenmeyen ücretler için yasal faiz değil, mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanır.

               İşçilerin çalışmaktan kaçınma hakkı

İşçilerin ücretlerinin ödenmemesi halinde çalışmaktan kaçınma haklarını kullanabilmeleri için belli koşulların meydana gelmesi gerekmektedir;

a) İşçilerin Ücretini veya Ücret Eklerinin Ödenmemesi

İşçi, ücretinin ödenmesi için yargıya başvurabileceği gibi iş akdini haklı nedenle feshedebilir. İşçinin fesih hakkının yanı sıra çalışmaktan kaçınma hakkını kullanabilmesi de mümkündür. İş Kanunu’nun 34.Maddesi uyarınca “Ücreti, ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak iş görme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez, Bu işçilerin bu nedenle iş akitleri, çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz” denilmektedir.

b) Ücretlerin 20 Gün İçinde Ödenmemesi

İşçinin iş görmekten kaçınma hakkının doğabilmesi diğer bir koşulu işverenin işçinin ücretini kararlaştırılan ödeme gününden itibaren 20 gün içinde tamamen yada kısmen ödememesidir.

c)Ücretleri Ödenmemesini Mücbir bir Sebebe Dayanmaması

İşveren ücretleri mücbir bir sebepten yani elinde olmayan bir sebepten dolayı ödeyemiyorsa işin görülmesinden kaçınma hakkı kullanılamaz. (İşletmenin mali sıkıntı içinde olması mali bir sebep oluşturmamaktadır.)

                                                                                                   

   Stj.Av.Murat Yıldız